Η λογοθεραπεία ασχολείται με τους τομείς της αντίληψης του λόγου και των ήχων του περιβάλλοντος, της κατανόησης λόγου, της άρθρωσης, της φώνησης, του διαλόγου και της μετάδοσης πληροφοριών στο συνομιλητή. Σύμφωνα με την ψυχογλωσσολογική προσέγγιση και το μοντέλο των Stackhouse & Wells, η πρόσληψη του λόγου από τον ανθρώπινο εγκέφαλο διαχωρίζεται σε πολλαπλά επίπεδα. Ένα παιδί με λειτουργικά αισθητήρια όργανα λαμβάνει πληροφορίες διαφορετικών ειδών (όπως οπτικές και ακουστικές), τις θυμάται και τις αποθηκεύει στις λεξικές αναπαραστάσεις. Στη συνέχεια, τις επιλέγει και παράγει λέξεις προφορικά και γραπτά.
Από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής του παιδιού, εκατοντάδες ήχοι το περιβάλλουν. Η διάκριση αυτών των ήχων είναι απαραίτητη προκειμένου το παιδί να μπορέσει να κατανοήσει το περιβάλλον του. Ο πρώτος ήχος που μαθαίνει να ξεχωρίζει είναι η φωνή της μητέρας του. Άλλοι ήχοι που σταδιακά διακρίνει είναι οι φωνές των ζώων, οι ήχοι των μέσων μεταφοράς και εκείνοι των παιχνιδιών του. Αντικρίζοντας το αντικείμενο και ακούγοντας τον ήχο που παράγει, αρχικά κατανοεί το αντικείμενο και στη συνέχεια θα προσπαθήσει να μιμηθεί τον ήχο. Χάρη σε αυτήν τη διαδικασία, ένα παιδί δύναται να αναγνωρίσει τους ήχους που συμβάλλουν και στην ασφάλειά του, όπως μιας κόρνας αυτοκινήτου.
Η ακουστική διάκριση δεν έχει σχέση με την ακουστική ικανότητα του ανθρώπου. Έτσι, ένα παιδί μπορεί να έχει άρτια ακοή, αλλά να παρουσιάζει δυσκολίες στην επεξεργασία των ήχων, είτε στην αποκωδικοποίησή τους από τον εγκέφαλο, είτε στην επεξεργασία τους στον κατάλληλο χρόνο. Άνθρωποι με διαταραχές ακουστικής διάκρισης, μπορεί να εμφανίζονται ως κωφοί ή βαρήκοοι, να μην ανταποκρίνονται στην ομιλούμενη γλώσσα, όταν υπάρχει περιβαλλοντικός θόρυβος, ή/και να μην αντιλαμβάνονται τους ήχους ως είναι. Είναι εξαιρετικά σημαντικό λοιπόν, ένας ειδικός να διευκρινίσει με αντικειμενικά τεστ, εάν υφίστανται διαταραχές στο μηχανισμό της ακοής ή όχι.
Η διαταραχή της ακουστικής αντίληψης παρουσιάζεται με διαφορετική μορφή, ανάλογα με το επίπεδο που έχει επηρεαστεί. Είναι πιθανόν λοιπόν, να αντικρύσουμε μια δυσκολία αναγνώρισης ήχων του εξωτερικού περιβάλλοντος (π.χ. του τηλεφώνου, της κόρνας), ή αδυναμία σε επίπεδο πρότασης (π.χ. το παιδί να επαναλαμβάνει μόνο τμήματα προτάσεων, που περιέχουν πολλές λέξεις), σε επίπεδο λέξης (π.χ. παράλειψη φωνημάτων ή αντιστροφές συλλαβών σε πολυσύλλαβες λέξεις), ή/και φωνημάτων (μικρότερη μονάδα ήχων) που μοιάζουν μεταξύ τους ακουστικά (π.χ. /θ/-/δ/, /φ/-/β/, /δ/-/β/, /θ/-/φ/, /σ/-/ζ/, /σ/-/θ/).
Η ανάπτυξη της ακουστικής διάκρισης είναι μία σταδιακά εξελισσόμενη διαδικασία, η οποία ξεδιπλώνεται αβίαστα. Ωστόσο, είναι χρήσιμο να παρέχονται στα παιδιά ποικίλες αναπτυξιακές δραστηριότητες, κατάλληλες για την εκάστοτε ηλικία, οι οποίες και θα ενθαρρύνουν το μηχανισμό εντοπισμού ομοιοτήτων και διαφορών μεταξύ ήχων.
Βιβλιογραφική Αναφορά
Βλαστού, Χ., Καναλουπίτη, Κ. & Σεβδαλή, Κ. (2013). Ένα εργαλείο παρέμβασης για την ενίσχυση της ακουστικής διάκρισης, στο πρώιμο στάδιο της αναγνώρισης βασικών ήχων του περιβάλλοντος (Εργασία Αποκαταστατικής Ακοολογίας, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πελοποννήσου) (σελ. 2, 4, 6-10).