Πολλοί γονείς σε συζητήσεις με φίλους ή και ειδικούς αναφέρουν απελπισμένοι ότι δεν ξέρουν πως να διαχειριστούν τα έντονα ξεσπάσματα θυμού του παιδιού τους. Συχνά αναφέρουν πως κάθε φορά που αρνούνται κάτι στο παιδί τους, αυτό πέφτει κάτω και κλαίει!
Αυτή η έντονη αντίδραση ονομάζεται tantrum.
Τι είναι τα tantrums;
Τα tantrums (έντονα ξεσπάσματα θυμού) είναι οι ανεξέλεγκτες εκρήξεις θυμού, απογοήτευσης και αποδιοργανωμένης συμπεριφοράς – όταν δηλαδή το παιδί σας βρίσκεται εκτός ελέγχου.
Τα tantrums ανήκουν στις καταστάσεις τις οποίες οι γονείς δυσκολεύονται να διαχειριστούν. Συνήθως οι λόγοι που φέρνουν αυτή την έκρηξη οργής στο παιδί είναι ασήμαντοι για τα μάτια των γονιών. Η έντονη αντίδραση όμως του παιδιού πυροδοτείται από την αδυναμία του εκείνη τη στιγμή να επεξεργαστεί όλα τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και τα αρνητικά συναισθήματα που το κατακλύζουν. Μπορεί να τα δείτε να ουρλιάζουν, να κλωτσάνε, να πέφτουν κάτω, να πετάνε πράγματα..η λίστα είναι ανεξάντλητη!
Για να μπορέσουν οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά τους να διαχειριστούν αυτά τα έντονα ξεσπάσματα είναι απαραίτητο να καταλάβουν γιατί προκαλούνται.
Γιατί συμβαίνουν λοιπόν αυτές οι εκρήξεις;
Οι εκρήξεις θυμού ξεκινάνε περίπου στην ηλικία των 12-18 μηνών, κορυφώνονται στις ηλικίες 2-3 ετών και φθίνουν στην ηλικία των 4 ετών. Μετά από αυτή την ηλικία τα ξεσπάσματα είναι λιγότερο πιθανό να συμβούν, όχι όμως απίθανο.
Είναι σημαντικό να καταλάβουν οι γονείς πως τα tantrums είναι ένα φυσιολογικό και απαραίτητο στάδιο της ανάπτυξης των παιδιών, καθώς είναι ο τρόπος τους να δείχνουν ότι είναι αναστατωμένα ή θυμωμένα.
Τα παιδιά έχουν εκρήξεις θυμού επειδή τα μέρη του εγκεφάλου τους που τους επιτρέπουν να σκέφτονται λογικά δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί.
Ο εγκέφαλος δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως μέχρι τα είκοσί μας χρόνια και το τελευταίο τμήμα που αναπτύσσεται είναι ο μετωπιαίος λοβός, ο οποίος είναι το αφηρημένο μέρος της σκέψης. Είναι το μέρος που μας βοηθά να σκεφτούμε πριν δράσουμε και είναι το σημείο που βοηθά στην επίλυση προβλημάτων. Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες παίρνουν παρορμητικές αποφάσεις, επειδή αυτό το τμήμα του εγκεφάλου δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί πλήρως. Δεν σκέφτονται πριν ενεργήσουν.
Αυτός είναι επίσης ο λόγος που τα μικρά παιδιά είναι ακόμη πιο παρορμητικά και συναισθηματικά από τους έφηβους. Ο εγκέφαλός τους δεν είναι τόσο ανεπτυγμένος όσο ο εγκέφαλος των ενηλίκων.
Τα μικρά παιδιά βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο κοινωνικής, συναισθηματικής και γλωσσικής ανάπτυξης. Δεν μπορούν πάντα να επικοινωνήσουν τις ανάγκες και τα συναισθήματά τους, συμπεριλαμβανομένης της επιθυμίας να κάνουν πράγματα για τον εαυτό τους, οπότε μπορεί να απογοητευτούν. Έτσι, οι εκρήξεις είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους τα μικρά παιδιά εκφράζουν και διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους και προσπαθούν να κατανοήσουν ή να αλλάξουν αυτό που συμβαίνει γύρω τους.
Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί επίσης να έχουν εκρήξεις. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι δεν έχουν μάθει ακόμη ασφαλείς τρόπους να εκφράζουν ή να διαχειρίζονται συναισθήματα.
Τόσο για τα νήπια όσο και για τα μεγαλύτερα παιδιά, υπάρχουν πράγματα που μπορούν να κάνουν πιο πιθανές αυτές τις εκρήξεις:
Προσωπικότητα-ιδιοσυγκρασία: αυτό επηρεάζει το πόσο γρήγορα και έντονα αντιδρούν τα παιδιά σε πράγματα όπως απογοητευτικά γεγονότα ή αλλαγές στο περιβάλλον τους. Τα παιδιά που είναι πιο ευαίσθητα μπορεί να αναστατωθούν πιο εύκολα..
Άγχος, πείνα, κούραση και υπερδιέγερση : αυτές οι καταστάσεις μπορεί να δυσκολέψουν τα παιδιά να εκφράσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματα και να παραμείνουν ήρεμα.
Καταστάσεις που απλά δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα παιδιά – για παράδειγμα, ένα μικρό παιδί μπορεί να δυσκολευτεί να αντιμετωπίσει εάν ένα άλλο παιδί του πάρει ένα παιχνίδι.
Έντονα συναισθήματα: ανησυχία, φόβος, ντροπή και θυμός μπορεί να είναι συντριπτικά για τα παιδιά.
Η αυτορρύθμιση είναι η ικανότητα κατανόησης και διαχείρισης συναισθημάτων και αντιδράσεων. Τα παιδιά αρχίζουν να το αναπτύσσουν από περίπου 12 μηνών. Καθώς το παιδί σας μεγαλώνει, θα είναι πιο ικανό να ρυθμίζει τις αντιδράσεις και να ηρεμεί όταν συμβαίνει κάτι ενοχλητικό. Ως αποτέλεσμα, θα δείτε λιγότερες εκρήξεις.
Αυτά είναι μερικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τις πιθανότητες να συμβούν αυτές οι εκρήξεις:
- Βοηθήστε το παιδί σας να καταλάβει τα συναισθήματά του. Μπορείτε να το κάνετε αυτό από τη γέννηση του χρησιμοποιώντας λέξεις για να χαρακτηρίσετε συναισθήματα όπως «χαρούμενος», «λυπημένος»,, «κουρασμένος», «πεινασμένος».
- Προσδιορίστε τις καταστάσεις οι οποίες που μπορεί να έχουν μεγαλύτερο “βαθμό επικινδυνότητας” για εκδήλωση ξεσπάσματος όπως η κούραση, η πείνα, οι ανησυχίες, οι φόβοι ή η υπερδιέγερση. Μπορεί να είστε σε θέση να προγραμματίσετε αυτές τις καταστάσεις και να αποφύγετε τα ερεθίσματα – για παράδειγμα, πηγαίνοντας για ψώνια αφού το παιδί σας είναι ξεκούραστο ή έχει φάει κάτι.
- Μιλήστε για τα συναισθήματα μετά από το ξέσπασμα, όταν το παιδί σας είναι ήρεμο. Για παράδειγμα, «Πέταξες αυτό το παιχνίδι επειδή ήσουν θυμωμένος. Τι άλλο θα μπορούσες να κάνεις;»
Μερικά μικρά παιδιά που ακόμα δεν έχουν κατακτήσει το λόγο έχουν ξεσπάσματα επειδή είναι απογοητευμένα. Το να διδάξετε στο παιδί σας μερικά σημάδια λέξεων-κλειδιών για λέξεις όπως «θυμωμένος» ή «πεινασμένος» μπορεί να βοηθήσει μέχρι να μάθει τις λέξεις που πρέπει να λέει.
Πώς να χειριστείτε τα ξεσπάσματα, όταν συμβαίνουν:
Μερικές φορές συμβαίνουν εκρήξεις, ό,τι κι αν κάνετε για να τις αποφύγετε. Όταν συμβαίνει ένα ξέσπασμα, ο τρόπος απόκρισης εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού σας:
- Για τα νήπια, το time–in λειτουργεί καλά – μείνετε κοντά τους, προσφέρετε παρηγοριά μέσω αγγίγματος- αν το επιθυμούν- και καθησυχάστε λέγοντάς τους ότι κατανοείτε τα συναισθήματά τους.
- Για τα μεγαλύτερα παιδιά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε 5 βήματα ηρεμίας – να αναγνωρίσετε το συναίσθημα, να το ονομάσετε, να σταματήσετε, να υποστηρίξετε το παιδί σας όσο ηρεμεί και να αντιμετωπίσετε το ζήτημα που πυροδότησε το θυμό.
- Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας και άλλα άτομα που βρίσκονται κοντά είναι ασφαλή. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θα πρέπει να μεταφέρετε το παιδί σας κάπου αλλού.
- Μόλις το παιδί σας βρίσκεται σε ασφαλές μέρος, αναγνωρίστε ήρεμα το συναίσθημα που εκφράζει – μιλήστε αργά και με χαμηλή φωνή.
- Μείνετε ήσυχα με το παιδί σας μέχρι να ηρεμήσει. Αγγίξτε ή κρατήστε τα αν το θέλουν ή δώστε τους περισσότερο φυσικό χώρο αν το χρειάζονται. Μην προσπαθείτε να συζητήσετε με το παιδί σας.
- Να είστε συνεπείς στο να μην ενδίδετε στις απαιτήσεις και να έχετε σαφή όρια. Με τον καιρό αυτό, θα βοηθήσει τα παιδιά να καταλάβουν τι επιτρέπεται και τι δεν επιτρέπεται και θα νιώθουν ασφαλή μέσα σε αυτά τα όρια.
Το πιο σημαντικό όμως απ’όλα είναι το παράδειγμά σας! Φροντίστε εσείς να είστε ένα θετικό πρότυπο για τα παιδιά σας. Ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς διαχειρίζονται το θυμό, την ανησυχία και τα δυσάρεστα συναισθήματα θα λειτουργήσει ως πρότυπο για το παιδί.