Πώς μπορώ να θέσω υγιή όρια στο παιδί μου;
Η θέση ορίων στη συμπεριφορά των παιδιών αποτελεί θεμέλιο λίθο για τη δημιουργία υγιών σχέσεων ανάμεσα στην οικογένεια, εξασφαλίζοντας την ομαλότερη λειτουργία της. Η καλλιέργεια υγιών ορίων διδάσκει στα παιδιά τον τρόπο για να θέτουν όρια σε άλλες δικές τους κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, οδηγώντας στη δημιουργία υγιών και ασφαλών σχέσεων στη μετέπειτα ζωή τους. Τα όρια συμβάλλουν, ακόμη, στην εγκαθίδρυση της αίσθησης ασφάλειας και σταθερότητας στη ζωή των παιδιών, ενώ, παράλληλα, ενισχύουν θετικά την συναισθηματική και κοινωνική τους ανάπτυξη.
Η υγιής οριοθέτηση θωρακίζει την σωματική και συναισθηματική ασφάλεια των παιδιών. Ένα παιδί που κατανοεί τις προσδοκίες που έχει το περιβάλλον του από εκείνο, μπορεί να υιοθετήσει στρατηγικές, ώστε να ακολουθήσει τους κανόνες και να κατευνάσει την παρόρμησή του ανάλογα με το εκάστοτε πλαίσιο. Θέτοντας όρια στα παιδιά, τα βοηθάμε να καλλιεργήσουν πειθαρχία και σεβασμό απέναντι τόσο στις δικές τους ανάγκες, όσο και στις ανάγκες των άλλων. Από την άλλη πλευρά, ένα παιδί χωρίς επαρκή εκπαίδευση στα όρια, δυσκολεύεται να σεβαστεί τους κανόνες που ακολουθούν κάθε πλαίσιο, να διεκδικήσει –χωρίς να παραβιάζει τα δικαιώματα των άλλων- και να αλληλεπιδράσει με τους γύρω του ισότιμα.
Πώς μπορούν στην πράξη οι γονείς να θέσουν υγιή όρια στα παιδιά;
Αν και η αξία της υγιούς οριοθέτησης είναι αναμφισβήτητη, η θέση ορίων απέναντι στα παιδιά αποτελεί αρκετές φορές ένα δύσκολο εγχείρημα για τους γονείς. Παρά την πιθανή δυσκολία που συνοδεύει μια αλλαγή σε επίπεδο ορίων, υπάρχουν διάφοροι τρόποι που μπορούν να διευκολύνουν τη διαδικασία:
- Εφαρμόστε εσείς την επιθυμητή συμπεριφορά πρώτοι.
Καθώς οι πράξεις αντηχούν δυνατότερα από τα λόγια, είναι σημαντικό οι γονείς να δείξουν οι ίδιοι πρώτα μια συμπεριφορά, έτσι ώστε τα παιδιά να μπορέσουν
να την μιμηθούν, παρατηρώντας την.
- Διατηρείστε συγκεκριμένους κανόνες και προγράμματα.
Οι συγκεκριμένοι κανόνες βοηθούν τα παιδιά να καταγράψουν ευκολότερα τις ρουτίνες που χρειάζεται να ακολουθούνται κατά τη διάρκεια των γευμάτων, του μπάνιου, του βουρτσίσματος των δοντιών κλπ. Η εφαρμογή συγκεκριμένων προγραμμάτων σε αυτές τις δραστηριότητες ενισχύει, μάλιστα, την αίσθηση της ασφάλειας στα παιδιά.
- Εξηγείστε γιατί είναι σημαντική η τήρηση του εκάστοτε κανόνα.
Η παροχή επεξηγήσεων γύρω από τον κάθε κανόνα που θέτετε στην οικογένεια είναι απαραίτητη, ώστε το παιδί να κατανοήσει τη σημασία του. Η επεξήγηση των κανόνων είναι απαραίτητο να ανταποκρίνεται κατάλληλα στην εκάστοτε ηλικία του παιδιού.
- Διατηρείστε την ίδια στάση με συνέπεια.
Είναι σημαντικό, η αντίδραση των γονέων απέναντι σε μια συμπεριφορά του παιδιού να είναι σταθερή σε κάθε εμφάνιση της συμπεριφοράς και να υιοθετείται και από τους δύο. Χρειάζεται συνέπεια στις αντιδράσεις, ώστε να εξασθενήσει η ανεπιθύμητη συμπεριφορά.
- Επιβραβεύστε την εμφάνιση της επιθυμητής συμπεριφοράς.
Κάθε φορά που το παιδί επιδεικνύει την επιθυμητή συμπεριφορά, μη διστάσετε να το επιβραβεύσετε. Κάθε συμπεριφορά που επιβραβεύεται, τείνει να επαναλαμβάνεται!
- Εφαρμόστε τις συνέπειες που απορρέουν από την μη τήρηση των κανόνων.
Η εφαρμογή συνεπειών είναι αποδοτική όταν εφαρμόζεται αμέσως μετά την εμφάνιση της συμπεριφοράς που δεν επικροτείται. Αν για παράδειγμα, το παιδί αρνείται να βγει στη βροχή χωρίς ομπρέλα, η συνέπεια είναι ότι θα βραχεί.
- Οριοθετήστε με μέτρο!
Η υπέρμετρη οριοθέτηση στα παιδιά τείνει να τα οδηγεί σε ανάπτυξη χαμηλής αυτοεκτίμησης και χαμηλής αίσθησης αυτό-αποτελεσματικότητας. Ένα παιδί που ζει σε ένα αυστηρά οριοθετημένο περιβάλλον εξελίσσεται σε έναν ενήλικα με υψηλά αισθήματα ενοχής και ανικανότητας. Αντίθετα, η παντελής απουσία ορίων, οδηγεί στην υπέρμετρη ανάπτυξη δικαιωματικότητας στα παιδιά, με αρνητικές κοινωνικές και συναισθηματικές συνέπειες στην μετέπειτα ζωή τους.
Η θέση ορίων για τους γονείς αποτελεί συχνά ένα δύσκολο έργο, καθώς απαιτεί χρόνο, συνέπεια και σταθερότητα προκειμένου να στεφθεί με επιτυχία. Πολλές φορές, τα ίδια τα βιώματα των γονέων ως παιδιά ενδέχεται να αποτελέσουν εμπόδιο στην εφαρμογή υγιούς οριοθέτησης στο πλαίσιο της οικογένειας. Είναι σημαντικό, λοιπόν, οι γονείς να αναγνωρίσουν πρώτα τις δικές τους δυσκολίες όσον αφορά στην εφαρμογή ορίων απέναντι στα παιδιά τους, έτσι ώστε να αφοσιωθούν στην αντιμετώπιση των προσωπικών παραγόντων πριν εστιάσουν στην οριοθέτηση των παιδιών. Η αναζήτηση βοήθειας από ψυχολόγο μπορεί να σας ενδυναμώσει σε αυτή τη διαδικασία και να σας προσφέρει τις κατάλληλες κατευθύνσεις, ώστε να εφαρμόσετε και να διδάξετε με αποτελεσματικότητα όρια στα δικά σας παιδιά.
